^{نشریه جستارهای ادبی شماره 182 منشر شد. در این شماره از آقای عباس واعظ زاده و دکتر محمد جعفر یاحقی مقاله ای تحت عنوان ذکر شده به چاپ رسیده که چکیده آن به شرح ذیل می باشد:}

^{«شاهنامة فردوسی به دلیل ویژگی‌های منحصر به فردی چون اشتمال بر تاریخ و فرهنگ دیرینه و پرافتخار ایران زمین، توجه همة طبقات مردم ایران از جمله عوام را به خود جلب کرده است. یکی از نمودهای توجه عوام به شاهنامه را می‌توان در امثال رایج در بین آن‌ها مشاهده کرد. مصراع ها، ابیات و مضامینی از شاهنامه که به عنوان مَثَل بر سر زبان‌ها افتاده یا مثل‌هایی که حول داستان‌ها، شخصیت‌ها، سراینده و خود واژة شاهنامه شکل گرفته است، از نفوذ گسترده و عمیق شاهنامه در «حکمت توده» حکایت دارد. هدف این مقاله بررسی نقش و سهم فردوسی و شاهنامه در مثل های فارسی موجود در امثال و حکم دهخدا و کندوکاو در این مثل-هاست. برای این منظور با دو رویکرد اثرمحور و مثل محور به بررسی امثال مأخوذ از شاهنامه پرداخته و این امثال را از لحاظ گونه شناسی و موضوعی مورد بررسی قرار داده ایم. در پایان نیز به بررسی دلایل فراوانی امثال و حکم مأخوذ از شاهنامه و تفکیک مثل ها و ارسال المثل های شاهنامه پرداخته ایم».}

^{اصل مقاله و دیگر مقالات این نشریه را می توایند از آدرس زیر دانلود کنید:}

^{http://jm.um.ac.ir/index.php/LITERARY/issue/view/1157}

به نقا از وبلاگ : 

http://hamasemelli.blogfa.com

حماسه يكي از انواع ادبي و در لغت به معنای دلاوری و شجاعت است و دز اصطلاح، شعری است داستانی با زمینه ی قهرمانی، قومی و ملی که حوادثی خارق العاده در آن جریان دارد. دراین نوع شعر، شاعر هیچ گاه عواطف شخصی خود را در اصل داستان وارد نمی کند و آن را طبق میل خود تغییر نمی دهد، به همین سبب در سرگذشت یا شرح قهرمانی های پهلوانانه و شخصیت های داستان خود، هرگز دخالت نمی کند و به میل خود درمورد آنها داوری نمی کند. حماسه شرح دوران قبل تاريخ است. گزارشي از اوضاع و احوال نخست و تاريخ صدور جهان و روزگار مردمان نخستين را ترسيم مي‌كند. در حماسه سخن از جنگ‌هايي است كه براي استقلال يا بيرون‌راندن و شكست دشمن يا كسب نام و به‌دست آوردن ثروت صورت گرفته است. از اين رو حماسه هر ملتي بيان‌كننده آرمان‌هاي آن ملت است. در حماسه، تاريخ و اساطير، خيال و حقيقت به هم آميخته و سخن از نخستين‌ها و اوايل مي‌رود، يعني چه كسي نخستين بار آتش را كشف كرد يا اينكه خط چگونه آموخته شد. نخستين كوشش‌هاي ذهني بشر در رويارويي با مرگ، زندگي‌، عشق و نفرت، گذشت و فداكاري در حماسه مطرح است و اينكه جهان نخستين و عصر آفرينش چگونه بوده است. در اين حوزه، بشر در مقابل خدايان و جهان ناشناخته قرار دارد. اسم ديگر حماسه شعر پهلواني است كه به صورت قصص وافسانه‌هاي شفاهي سينه به سينه نقل مي‌شده و ضرورتاً به صورت مكتوب نوشته شده است، مثلاً‌ داستان رستم و سهراب تا زمان فردوسي به صورت مدرن و مكتوب نبوده و فردوسي به سبب ضرورتي كه براي تدوين تاريخ ملي ايران احساس مي‌شده آنرا به نظم كشيده است. اصولاً ‌حماسه به مقتضاي دوره كتابت و تدوين تغييراتي مي‌كند و در لايه‌هايي از منطق و آيين و رسوم آن عصر پوشيده مي‌شود در این جا، شاعر با داستان هایی شفاهی و مدون سروکار دارد که در آنها شرح پهلوانی های عواطف و احساسات مختلف مردم یک روزگار و مظاهر میهن دوستی و فداکاری و جنگ با تباهی و سیاهی ها آمده است. حماسه گونه‌ای از متون وصفی است که به توصیف اعمال پهلوانی و افتخارات و بزرگی‌های قومی یا فردی می‌پردازد. محققان منظومه‌های حماسی را به دو نوع تقسیم کرده‌اند: منظومه‌های حماسی طبیعی و ملی که خود به دو گونه حماسه‌های اساطیری و پهلوانی تقسيم مي شوند  مانند قسمت عمده‌ای از شاهنامه و منظومه‌های حماسی تاریخی مانند اسکندرنامه بخش می‌شود و منظومه‌های حماسی مصنوع همچون هانرید اثر ولتر. در اين نوع ادبيات مفاخره و مدح نيز جنبه حماسي دارد. مفاخره مانند مفاخره های خاقاني، مدح مانند مدایح فرخي.

قصه از برجسته ترین و رایج ترین گونه های ادبیات عامه است كه با طبیعت و زندگی مردم پیوند نزدیك دارد ، گوناگونی یك قصه و نقل آن به این سبب است كه ادبیات عامه در آغاز صورت شفاهی داشته و از فرد به فرد و نسل به نسل دیگر انتقال یافته و سپس برای بقا و استمرار در هر عصر و دوره و در هر جامعه و فرهنگ، خود را با نظام اجتماعی رایج تطبیق داده و با الگو های اجتماعی آن جامعه و آن دوره هم نوا نموده است .

ساخت معنایی قصه بر دو اصل واقع گرایی و خیال پردازی نهاده شده است. آمیختگی این دو اصل یا خصلت ، قصه را زیباتر و دل پذیر و مقبول طبع عام و خاص كرده است . قصه انگاره ها و تصویر هایی از زندگی مردم زمانه، شیوه ی كار و تولید ، مناسبات میان افراد و گروه ها و طبقات، تضاد طبقاتی و ستیزه جویی های اجتماعی، رفتار و روابط خانوادگی و خویشاوندی، گرایش های قومی و مذهبی، اندیشه و احساس، آداب و رسوم متداول در جامعه ها را به زبان ساده یا به زبان نمادی (سمبلیك) و به صورت های طنز، جدی، هزل ترسیم و بیان می كند .

در زبان و ادبیات امروز با تغییرات نسبتن گسترده ای كه در سبك بیان و نگارش و در به كارگیری لغات و اصطلاحات و تعبیرات رخ داده و همچنین با دگرگونی كیفی كه در مفاهیم پدید آمده است، مطالب بزرگان و حكایات نیز كم تر درك و دریافت می شوند. اما نمی توان به سادگی از آن همه حكمت و تاریخ و گزارش به جای مانده از گذشته های بسیار دور و خاطره هایی كه روزگاری واقعیت خارجی داشته و به مرور جنبه اساتیری به خود گرفته اند و نیز از آن همه ادب و راه و رسم زندگی و دیگر نكته های پر مایه دل بر كند . پس باید به به ترین وجه و با در نظر گرفتن دریافت كنونی و سلیقه امروزی، از الفاظ زبان و از معانی و مفاهیم بهره گرفت. در گوشه و كنار جهان این راه دوم را برای بهره گیری از ادبیات كهن خود در پیش گرفته اند و بدین ترتیب است كه در هر عصر فرزندان نسل بالنده خود را با تاریخ و استوره و ادب و شعر و نثر گذشته آشنا می كنند و راه دریافت ادبیات هر دوره را كه خواه نا خواه با استوره ها و تاریخ و حكایت و آداب و رسوم گذشته عجین و یا در ارتباط و تعامل جدی است هموار می سازند .

قصه در زبان و ادب فارسی بسته به موضوع، سبك نگارش و شكل قهرمان ها به انواع گوناگون: عامیانه، ادبی، حماسی، عشقی، اخلاقی، مذهبی، ملی با نام های: كودكان، پریان، حیوانات و .... تقسیم می شود .